Wintertijd in Nederland
De wintertijd, ook wel bekend als de standaardtijd, is de periode waarin de klok in Nederland en de rest van Europa een uur wordt teruggezet. Dit gebeurt elk jaar op de laatste zondag van oktober, precies om 03:00 uur ’s nachts. De klok gaat dan een uur terug naar 02:00 uur. Hierdoor krijg je als bonus een extra uurtje slaap. Veel mensen zien dit als een prettig moment, omdat het in de donkere herfst- en wintermaanden ’s ochtends weer eerder licht wordt. Toch heeft wintertijd ook een keerzijde, want de avonden worden korter en rond etenstijd is het vaak al goed schemerig.
In 2025 gaat de wintertijd in op zondag 26 oktober 2025, waarna deze doorloopt tot en met zondag 29 maart 2026. Het jaar erop begint de wintertijd op 25 oktober 2026. Deze overgangsmomenten zijn voor veel mensen belangrijk, omdat ze van invloed zijn op werk, school en dagelijkse routines. Hoewel veel moderne apparaten de tijd automatisch aanpassen, zijn er nog steeds klokken en wekkers die je met de hand moet verzetten.
Handige ezelsbruggetjes en vuistregels
Zomertijd en wintertijd lijken misschien verwarrend, maar met een paar simpele ezelsbruggetjes vergeet je nooit meer wanneer het zover is — of wat je moet doen:
- Laatste zondag van maart = zomertijd begint (voorjaar = vooruit)
- Laatste zondag van oktober = wintertijd begint (najaar = achteruit)
- Engels geheugensteuntje: “Spring forward, fall back”
Waarom zomertijd en wintertijd?
De zomertijd werd oorspronkelijk ingevoerd om energie te besparen. Door de klok een uur vooruit te zetten, is het langer licht in de avond en hoeft er minder kunstlicht te worden gebruikt. In de moderne tijd is dit voordeel kleiner geworden, maar de zomertijd wordt nog steeds gewaardeerd vanwege de lange, lichte avonden.
Tegenstanders van het klokverzetten wijzen op negatieve effecten op de gezondheid, zoals slaapproblemen en een verstoord bioritme. Vooral bij de overgang naar zomertijd, waarbij een uur slaap verloren gaat, merken veel mensen dat ze tijdelijk uit hun ritme zijn.
Wat is zomertijd?
Zomertijd is de periode waarin we de klok één uur vooruit zetten. In Nederland (en heel Europa) gebeurt dat op de laatste zondag van maart, om precies 02:00 uur ’s nachts. De klok springt dan naar 03:00 uur. Je slaapt dus een uurtje korter, maar in ruil daarvoor blijft het ’s avonds langer licht. En dat is precies de bedoeling. De zon komt in de zomer immers al heel vroeg op – vaak rond 05:00 uur – terwijl de meeste mensen dan nog slapen. Door de klok vooruit te zetten, “verschuift” het daglicht naar later op de dag. Je kunt dan na je werk of school nog lekker naar buiten.
Wat is wintertijd?
Wintertijd is eigenlijk de standaardtijd. Op de laatste zondag van oktober zetten we de klok weer één uur achteruit: van 03:00 naar 02:00 uur. Dit levert je een heerlijk uurtje extra slaap op. Tijdens de wintertijd is het in de ochtend eerder licht, wat prettig is voor wie vroeg opstaat. Maar het wordt ook eerder donker in de avond – om 17:00 uur kan het al flink schemeren. Hoewel we het “wintertijd” noemen, is dit dus eigenlijk de tijd die ‘normaal’ is. Zomertijd is de afwijking.
Waarom bestaat zomertijd?
De zomertijd werd ooit ingevoerd om energie te besparen. Minder verlichting, minder stroom. Vooral tijdens de oliecrisis in de jaren ’70 was dat belangrijk. Bovendien zouden mensen door het langere avondlicht actiever en vrolijker zijn. Of dat echt zo werkt? Daar zijn de meningen over verdeeld. In moderne tijden, met airco’s, laptops en schermen overal, blijkt dat energiebesparing nauwelijks nog effect heeft.
Wat gebeurt er precies met de klok?
Bij zomertijd (voorjaar): 02:00 uur → 03:00 uur. Je verliest een uur slaap. Het is later licht in de ochtend, maar langer licht in de avond.
Bij wintertijd (najaar): 03:00 uur → 02:00 uur. Je krijgt een uur extra slaap. Het wordt ’s ochtends weer eerder licht. Een handig geheugensteuntje: “Spring forward, fall back.”
Wat zijn de voordelen en nadelen?
Voordelen
- Langer licht ’s avonds in de zomertijd
- Meer buitenactiviteiten mogelijk
- Mogelijk iets minder criminaliteit in het donker
Nadelen
- Slaapproblemen rond de wissel
- Moeite met opstaan, vooral bij zomertijd
- Kleine gezondheidsrisico’s door verstoord bioritme
- Praktische impact voor dieren en landbouw
Wat zegt de wetenschap?
Onderzoekers stellen dat het herhaaldelijk verzetten van de klok ons natuurlijke ritme verstoort. Wintertijd sluit beter aan bij het bioritme, terwijl zomertijd daarvan afwijkt. Rond de wisselmomenten zijn effecten merkbaar op slaap en concentratie. Volgens het RIVM is permanente standaardtijd (wintertijd) het beste voor de gezondheid, maar in de praktijk blijft de wissel gehandhaafd totdat er Europees beleid wordt aangepast.
Gaat zomertijd verdwijnen?
Binnen de Europese Unie wordt al jaren gesproken over het eventueel afschaffen van de halfjaarlijkse tijdswissel. Vooralsnog is er geen definitieve beslissing genomen. Tot die tijd blijven in Nederland de bekende momenten gelden: laatste zondag van maart voor de start van de zomertijd en laatste zondag van oktober voor de start van de wintertijd.
Hoe zit het in andere landen?
Wereldwijd gebruiken tientallen landen een vorm van zomertijd, maar de regels verschillen sterk per regio. Sommige landen hebben de wissel afgeschaft, anderen passen ’m nog toe. Handig om te weten als je reist: kijk niet alleen naar de lokale tijdzone, maar ook of er rond maart en oktober een klokwissel is.
Wat kun jij doen?
- Ga in de dagen vóór de overgang iets eerder naar bed
- Zorg voor voldoende ochtendlicht
- Plan geen drukke ochtenden direct na de wissel
- Check apparaten die niet automatisch wisselen